Na przykładzie Kazimierza Bartla chciałbym pokazać, jak pracowitością i talentem można pokonać przeciwności losu na drodze do osiągnięcia znaczącej pozycji naukowej i społecznej.
Kazimierz Bartel urodził się pod koniec XIX wieku w zaborze austrowęgierskim w niezamożnej rodzinie. Ojciec był maszynistą kolejowym, a matka zajmowała się domem. W wieku 4,5 roku trafił do szkoły ludowej. Po ukończeniu 4 klasy rozpoczął naukę w gimnazjum, z którego jednak został zabrany, z powodu braku postępów w nauce. W następstwie tego trafił na wydział ślusarski szkoły przemysłowej, którą po trzech latach ukończył (1898), jako ślusarz budowlany. Do matury przygotował się samodzielnie przez dwa lata (w systemie szkolnym trwało to lat siedem). Po jej uzyskaniu (1901) podjął naukę w Szkole Politechnicznej, którą ukończył z wyróżnieniem (15.05.1907). Jednocześnie (od października) został asystentem - geometrą wykreślnym - w Szkole Politechnicznej oraz rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Lwowskim. W 1909 roku otrzymał stypendium rządowe, które wykorzystał na studiowanie geometrii wykreślnej w Monachium. W roku 1911 w Szkole Politechnicznej uzyskał doktorat. W roku następnym uzyskał habilitację i został profesorem nadzwyczajnym geometrii wykreślnej. Profesorem zwyczajnym mianowano go w 1917 roku. (W Polsce międzywojennej był jedynym profesorem matematyki wywodzącym się z rodzinny robotniczej). Po zakończeniu I wojny światowej brał udział w obronie Lwowa, za co otrzymał Order Virtuti Militari. W niepodległej Polsce zajął się działalnością polityczną, której zwieńczeniem było pięciokrotne premierostwo polskiego rządu. Ponadto był rektorem Politechniki Lwowskiej (1930/31) oraz prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1930/32). Napisał książki: Geometria wykreślna (1919), Perspektywa malarska (1928) oraz Rzuty cechowane (1928).
Literatura
Kazimierz Bartel – Perspektywa malarska t.1, Kazimierz Bartel – Geometria wykreślna, Maria Bartlowa – Wspomnienia, Roman Duda – Lwowska Szkoła Matematyczna, Roman Duda – Matematycy XIX i XX wieku związani z Polską, Sławomir Kalbarczyk – Kazimierz Bartel (1882-1941), uczony w świecie polityki, Małgorzata Przeniosło – Matematycy polscy w dwudziestoleciu międzywojennym: studium historyczne, Tygodnik „Światowid” Nr 11 (239) z 9 III 1929 r.